برنامه اقدام مخاطره زلزله_ وزارت نیرو

برنامه اقدام مخاطره زلزله، مجموعه تكالیف و وظایف وزارت نیرو است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مدیریت بحران و با توجه به حدود وظایف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملی كاهش خطر حوادث و سوانح، رویكرد پیشگیرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبیعی و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكالیف و وظایف دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت بحران در این برنامه بر همین اساس تدوین گردیده است. ضرورت دارد این موارد كلی مورد توجه كلیه دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی و نهادهاى عمومی قرار گیرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصی تشکیل‌شده در كمیته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر یك از گروه‌های تخصصی در ارتباط با یك مخاطره خاص به مطالعات قوانین، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرایط كنونی كشور، شرایط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظایف و اختیارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مدیریت بحران كشور به تدوین اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوین این اقدام‌ها، تیم‌هاى تخصصی جلسات مشتركی با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمینان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظایف و مسئولیت آن‌ها نیز انجام گیرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئولیت مستقیم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقیم دارند و تعدادى دیگر تحت تأثیر مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و سایر دستگاه‌های نیازمند، تدابیر و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گیرد. كلیه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كلیه مخاطرات متنوع تهدیدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئولیتی خود انجام دهند.
در فرایند مدیریت خطر و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحلیل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزیابی مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحلیل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسایی در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنیادین هستند. ضرورت ویژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رویكردها و اجراى اقدامات پیشگیرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمایند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار یا پشتیبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوین برنامه عملیاتی، در صورت نیاز به همكارى دستگاه دیگر توافق و تفاهم‌های اولیه را انجام داده باشد. در این راستا، سازمان مدیریت بحران كشور مسئولیت هماهنگی و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخیص بالاترین مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصی تشكیل داده و با مسئولیت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نماید. همچنین باید هزینه‌های همكارى و پشتیبانی در ردیف برنامه‌های عملیاتی سالانه دستگاه‌های همكار و پشتیبان لحاظ گردد كه پس از تأیید سازمان مدیریت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت نیرو در مخاطره زلزله، ارائه شده است.

هدف 1: بهبود نظام حكمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تأكید بر مدیریت یكپارچه و هماهنگ
اقدام اولویت‌دار: تنقیح قوانین، تعیین قوانین ناسخ و منسوخ و ساماندهی قوانین پراکنده و غیرمنسجم در خصوص مدیریت زلزله در کشور (با تأکید بر پیشگیرى و مدیریت خطر)
خروجی مورد انتظار: وضع قوانین جامع، یکپارچه و منسجم
دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، وزارت نفت، وزارت صنعت، معدن و تجارت
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران

‌هدف 2: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر
اقدام اولویت‌دار: تهیه بانک اطلاعات رقومی اطلاعات کلیه اجزاى سامانه‌‌های برق کشور
خروجی مورد انتظار: اطلاع از پراکنش مکانی المان‌های شبکه برق
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تهیه بانک اطلاعات رقومی اطلاعات کلیه اجزاى سامانه‌‌های آب و فاضلاب کشور
خروجی مورد انتظار: اطلاع از پراکنش مکانی المان‌های شبکه آب و فاضلاب
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ارزیابی آسیب‌پذیری اجزاى سامانه‌‌های انتقال، فوق توزیع و توزیع برق ناشی از زلزله و ناشی از المان‌های محیطی اطراف مانند ساختمان‌های مجاور، سقوط آوار و ... و ‌اولویت‌بندى آن‌ها
خروجی مورد انتظار: برآورد کلی از میزان آسیب‌پذیری اتاقک‌‌های ترانس‌های برق و ‌اولویت‌بندى آن‌‌ها
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ارزیابی سریع آسیب‌پذیری شبکه‌‌های آب و فاضلاب (کلیه المان‌های شبکه شامل سدها، مخازن، استخرها، بندها، خطوط انتقال و تصفیه‌خانه‌ها و پمپاژها) در برابر زلزله و مخاطرات ناشی از آن مانند زمین لغزش و ریزش سنگ
خروجی مورد انتظار: به دست آوردن اطلاعات کلی از میزان و گستردگی پتانسیل آسیب‌پذیری لرزه اى در شبکه‌‌های آب و فاضلاب
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تأمین زیرساخت‌های مراکز اسکان اضطرارى (آب و برق اضطرارى)
خروجی مورد انتظار: تأمین زیرساخت ‌های مراکز اسکان اضطرارى (آب و برق اضطرارى)
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى، وزارت نفت
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: مکان‌یابی احداث نیروگاه‌ها، پست‌های برق و تأسیسات و سازه‌‌های مهم مرتبط با در نظر گرفتن خطر زلزله و حریم گسل‌های اصلی
خروجی مورد انتظار: توسعه پایدار شبکه برق با در نظر گرفتن خطرات زلزله
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، شرکت‌‌های مهندسین مشاور، سازمان نقشه‌برداری کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور، ستاد کل نیرو‌های مسلح

اقدام اولویت‌دار: مکان‌یابی طرح‌های جدید احداث مخازن، منابع، تصفیه‌خانه‌ها و ایستگاه‌‌های پمپاژ و مسیریابی خطوط انتقال آب و فاضلاب، تأسیسات و سازه‌‌های مهم مرتبط با در نظر گرفتن خطر زلزله و حریم گسل‌های اصلی
خروجی مورد انتظار: توسعه پایدار شبکه برق با در نظر گرفتن خطرات زلزله
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مرتبط، سازمان نقشه‌برداری کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور، ستاد کل نیرو‌های مسلح

اقدام اولویت‌دار: مکان‌یابی احداث سدها بر پایه خطر زلزله و خطر گسلش، لغزش و ریزش‌های القائی
خروجی مورد انتظار: پایدارى بهتر و کارایی بیشتر سدها
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور، سازمان نقشه‌برداری کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور، ستاد کل نیرو‌های مسلح

اقدام اولویت‌دار: اتخاذ تمهیدات تأمین آب اضطرارى در مواقع رخداد زلزله با روش‌های کم‌هزینه و اجراى آن‌ها با اولویت کلان‌شهرها
خروجی مورد انتظار: داشتن طرح آمده تأمین آب در صورت رخداد زلزله و نبود احتمالی آب شرب
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور، ستاد کل نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: پایش استحکام سد‌های موجود و دامنه‌‌های مشرف بر دریاچه سد به‌ویژه پس از رخداد زلزله‌ها و در مناطقی که در مجاورت سد مجتمع‌های زیستی احداث شده است.
خروجی مورد انتظار: آگاهی از آسیب‌دیدگی و یا سالم بودن سدها
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط و مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: بررسی آسیب‌‌های وارده به شبکه برق (تولید، انتقال و توزیع) در زلزله‌‌های پیشین و ارائه دستورالعمل ارزیابی سریع آسیب‌پذیری المان‌های مختلف شبکه برق (نیروگاه‌ها، پست‌ها، خطوط، ترانس‌ها، تیرها، اتصالات، کابل‌ها و ...)
خروجی مورد انتظار: شناسایی نقطه‌ضعف‌های شبکه برق در مقابل زلزله با هدف جلوگیرى از قطعی آن
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ‌مقاوم‌سازى نیروگاه‌‌های برق (کلیه انواع آن) با اولویت نقاط و اجزاى حساس آن به منظور ادامه سرویس‌دهی، شامل تأسیسات، تجهیزات و سازه‌‌های مهم نیروگاهی
خروجی مورد انتظار: سرویس‌دهی نیروگاه‌ها در زمان رخداد زلزله‌ها و جلوگیرى از خارج شدن آن‌ها از مدار تولید
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ‌مقاوم‌سازى (سقف، دیوار، تجهیزات و اتصالات) و نوسازى کلیه اتاقک‌‌های فرسوده ترانس‌های برق شهرى
خروجی مورد انتظار: کارکرد مستمر برق شهرى و عدم قطع آن در زمان رخداد زلزله
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط، ستاد کل نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: شهرداری‌ها، سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: شناسایی و پایدارسازى ساختگاه دکل‌‌های خطوط فشارقوى واقع در دامنه‌‌های ناپایدار در اثر القائی زلزله بر لغزش و ریزش دامنه
خروجی مورد انتظار: عدم قطعی خطوط انتقال نیرو
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ‌مقاوم‌سازى پست‌های برق (همه انواع آن) در برابر زلزله با اولویت نقاط و اجزا و تأسیسات مهم و آسیب‌پذیر، محل اتصالات کابل‌ها به دکل‌ها، استحکام پایه‌ها و ...
خروجی مورد انتظار: سرویس‌دهی پست‌های برق در زمان رخداد زلزله‌ها و جلوگیرى از خارج شدن آن‌ها از مدار تولید
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط، ستاد کل نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: طراحی مدل بهینه و کم‌هزینه و سریع الاجراى نوسازى و ‌مقاوم‌سازى براى اتاقک‌‌های ترانس‌های برق و صدور دستورالعمل ‌مقاوم‌سازى براى محیط شهرى
خروجی مورد انتظار: داشتن طرح و برنامه‌ریزى مناسب براى تاب‌آوری مطلوب‌تر شبکه برق
دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، شهرداری‌ها، ستاد کل نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعویض و یا ‌مقاوم‌سازى تیرها با اولویت تیر‌های با ترانس‌های نصب شده بر اساس اولویت آسیب‌پذیری در کلیه شهرها
خروجی مورد انتظار: پایدار شبکه توزیع برق شهرى
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: شهرداری‌ها، سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تهیه دستورالعمل و ارائه طرح‌های کم‌هزینه و سریع‌الاجراى ‌مقاوم‌سازى و نوسازى اجزا شبکه آب و فاضلاب با اولویت مخازن و منابع آب، لوله‌‌های اصلی انتقال آب و فاضلاب، تصفیه‌خانه‌ها و ایستگاه‌ها
خروجی مورد انتظار: داشتن طرح‌های مناسب براى کاهش خطر لرز‌ه‌ای شبکه آب و فاضلاب
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور، ستاد کل نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ‌مقاوم‌سازى تصفیه‌خانه‌ها و منابع و مخازن آب در برابر زلزله و مخاطرات ناشی از زلزله مانند ریزش سنگ، زمین لغزش و جابجایی زمین در اثر گسیختگی و گسلش
خروجی مورد انتظار: تأمین پایدار آب آشامیدنی مراکز جمعیتی در زمان رخداد زلزله
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: پایدارسازى لوله‌‌های انتقال آب در دامنه‌‌های ناپایدار در برابر زلزله و جلوگیرى از گسیختگی لوله‌ها در اثر حرکات دامنه‌ای ناشی از زلزله
خروجی مورد انتظار: تأمین بی‌انقطاع و پیوسته آب شرب به‌ویژه در مناطق تحت تأثیر زلزله
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط و مشاور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعویض لوله‌‌های اصلی فرسوده در شبکه‌‌های توزیع آب شهرى
خروجی مورد انتظار: نوسازى شبکه آب و ارتقاى استحکام آن در برابر زلزله
دستگاه/ های همکار: مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعیین نقاط تقاطعی لوله‌‌های اصلی آب با زون‌های گسلی و حریم گسل‌ها و تمهیدات مهندسی جلوگیرى از گسیختگی آن‌ها در برابر جابجایی
خروجی مورد انتظار: استحکام لوله‌‌های اصلی انتقال آب شرب در محدوده‌‌های شهرى در مقابل گسیختگی‌های گسلی
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت راه و شهرسازى (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازى) با همکارى مراکز تخصصی و شرکت‌‌های مهندسی مشاور و مرتبط
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

‌‌‌هدف 3: پاسخ مؤثر به حوادث و سوانح و بازسازى با مشارکت مردم در تمامی ابعاد کالبدى، اقتصادى، اجتماعی، نهادى و محیط زیستی
اقدام اولویت‌دار: پیش‌بینی برق اضطرارى براى روشنایی شهرى در زمان رخداد زلزله
خروجی مورد انتظار: عدم قطعی برق در محیط شهرى
دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، شهرداری‌‌ها
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: راه‌اندازی سامانه هشدار سیل ناشی از شکستگی سد بر اثر زلزله و سایر مخاطرات براى مراکز جمعیتی پایین‌دست سد
خروجی مورد انتظار: حفظ جان مردم ساکن در پایین‌دست آبراهه سد
دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه