دستورالعمل تامین برق اضطراری مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت

مقدمه
زیرساخت برق، از جمله زیرساخت‌های حیاتی و از اهداف اولیه در زمان جنگ می‌ باشد که بدلیل وابستگی سایر زیرساخت‌ ها به آن، وقوع تهدیدات بر این صنعت می‌ تواند خدمات‌ رسانی و کارکرد مراکز وابسته را مختل نموده و پیامدهای امنیتی در سطح ملی به دنبال داشته باشد؛ براین اساس لازم است برای تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت در حوزه‌های کلیدی و زیرساخت‌های تامین ‌کننده نیازهای حیاتی و ضروری از قبیل امنیّت، بهداشت و درمان، حمل و نقل، غذا و دارو، ارتباطات، انرژی و آب و غیره در شرایط اضطراری، تمهیدات لازم پیش ‌بینی‌ شود تا این مراکز بتوانند برای مدت زمان معیّن و تا بازگشت به شرایط عادی، کارکردهای اصلی خود را حفظ نموده و تداوم خدمات‌رسانی داشته باشند.

ماده۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) کمیته دائمی: کمیته‌ دائمی (شورای‌عالی) پدافند غیرعامل کشور
۲) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
۳) مولد برق اضطراری: مجموعه‌ای از دستگاه‌ها و یا تاسیسات بصورت یک واحد تولید برق است که بهره‌ برداری از آن بصورت مستقل و یا متصل به شبکه برق سراسری با رعایت نکات فنی و ایمنی، امکان ‌پذیر می ‌باشد.
۴) مراکز حیاتی: مراکزی که چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض یا تخریب واقع شود و یا به کنترل دشمن درآیند، خسارت جبران ناپذیری به کشور وارد می ‌شود و یا زندگی عادی مردم مختل می‌ گردد.
۵) مراکز حساس: مراکزی که چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض یا تخریب واقع شود و یا به کنترل دشـمن درآینـد، زیان کلی به کشور وارد می ‌شود و یا زندگی مردم تا حدود زیادی مختل می ‌گردد.
۶) مراکز مهم: مراکزی که چنانچه تمام و یا قسمتی از آن مورد تعرض یا تخریب واقع شود و یا به کنترل دشمن درآیند، مشکلاتی برای کشور ایجاد می ‌گردد و یا زندگی بخشی از مردم مختل می‌ گردد.
۷) مراکز قابل حفاظت: مراکزی که لطمه به آنها می ‌تواند وقفه در امور قسمتی از یک شهر ایجاد نماید و نیازهای اصلی مردم، اداره امور شـهر و تـداوم حیـات مردم (شهروندان) به آن وابستـه بوده و حفـاظت و مراقبت از آنها لازم باشد.
۸) مشترکین برق: یک شخص حقیقی یا حقوقی که امکان استفاده مجاز از انرژی الکتریکی از طریق دایر کردن خطوط اتصال انرژی و وسایل اندازه‌ گیری لازم، طبق مقررّات را دارد.
۹) شبکه سراسری: مجموعه مراکز نیروگاهی، پست ‌های برق، خطوط، کابل‌ ها و سایر تجهیزات که به ‌منظور انتقال انرژی از محل تولید تا مصرف ‌کننده نهایی متصل شده ‌اند و می‌تواند بصورت فراملی، ملی و منطقه ‌ای بهره‌ برداری شود.
۱۰) شرایط اضطراری: وضعیّتی از شبکه سراسری که با بروز تهدیدات ( قریب ‌الوقوع بودن و یا بعد از وقوع آنها) یا حوادث و اتفاقات عامدانه که منجر به اختلال در بخش‌ های مختلف تولید، انتقال، توزیع و مراکز کنترل و فرماندهی و توزیع برق ایجاد می‌ شود و نیاز به اقدامات فوق العاده برای پاسخ دارد.
۱۱) کارکرد ضروری: فعالیت‌ های مرتبط با بخش ‌های اصلی هر مرکز که در زمان اضطرار باید استمرار و تداوم داشته باشند و برای ادامه فعالیت‌ آنها تمهیدات لازم پیش ‌بینی گردد.
۱۲) دستگاه اجرایی: کلیه وزارتخانه‌ ها، مؤسّسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌ های دولتی و کلیه دستگاه‌ هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک ‌ها و بیمه ‌های دولتی، دستگاه‌ اجرایی نامیده می ‌شوند. (ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری)

ماده۲ـ مبانی استنادی
۱) قانون احکام دائمی برنامه‌ های توسعه کشور ـ ماده ۵۸
۲) قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور
۳) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور ـ ماده۱۰
۴) بند "و" از بخش ۱۳ـ۴ـ۴ ماده ۳۴ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ـ مصوب ۱۳۷۴
۵) بخشنامه دولت به شماره ۳۶۶۷۵/۱۳۵۸۶۴ مورخ ۱۳۸۵/۱۲/۱۶
۶) ابلاغیه وزارت نیرو به شماره ۹۸۷۸۵/۳۰/۱۰۰ مورخ ۱۳۸۵/۱۲/۸
۷) ابلاغیه شرکت توانیر به شماره۱۱/۴۵۰۹/۳۱۳۷ مورخ ۱۳۸۸/۱۰/۱۵
۸) ابلاغیه وزارت مسکن و شهرسازی به شماره ۱۴۳۲۴/۱۱۰۰/۰۲ مورخ ۱۳۸۶/۰۳/۲۹
۹) دستورالعمل تامین برق اضطراری مراکز حیاتی، حساس و مهم و ضروری شماره ۱۶۶ مصوب کمیته دائمی ۱۳۹۰

ماده۳ـ حوزه شمول
این دستورالعمل برای کلیه دستگاه ‌های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و نیروهای مسلح و مراکز و زیرساخت‌ های بخش خصوصی لازم ‌الاجراست.

ماده۴ـ هدف
۱) حفظ تداوم کارکرد اصلی و استمرار خدمات و پایداری مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت در شرایط قطع برق
۲) پاسخ به شرایط اضطراری و کاهش پیامدهای ناشی از قطع برق در مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت
۳) ارتقاء تاب‌آوری و تسهیل مدیریت بحران‌ های ناشی از قطع برق در زیرساخت‌ ها و مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل‌ حفاظت
۴) کمک به شبکه سراسری در شرایط اضطراری و بروز تهدیدات و حوادث عمدی

ماده۵ـ ضوابط اجرایی
۱) وزارت نیرو موظف است نسبت به تهیه و تدوین ضوابط کلی طرح ساماندهی (تجهیز، تکمیل، پایش، ارزیابی، نظارت بر اجرا) و مدیریت ایجاد سامانه برق اضطراری مراکز مشمول این ابلاغیه اقدام نماید.
۲) کلیه مشمولین این ابلاغیه ملزم به تهیه، تامین و تکمیل کلیه نیازمندی ‌ها و تجهیزات مورد نیاز مولد برق اضطراری برای مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل ‌حفاظت خود برابر ضوابط ابلاغی وزارت نیرو می ‌باشند.
۳) نوع و ظرفیت مورد نیاز مولد برق اضطراری برای مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت به میزانی که آن مرکز پایداری، تداوم چرخه خدمت‌ رسانی و استمرار تولید را حفظ نماید با پیشنهاد مرکز و تائید وزارت نیرو تعیین می ‌گردد.
۴) تضمین تداوم تولید برق و تامین سوخت مورد نیاز مولدهای اضطراری تا یک هفته ( مطابق با ابلاغیه وزارت نیرو) برعهده سازمان مربوطه و الزامی است.
۵) به ‌منظور پایش و کنترل وضعیت مراکز و زیرساخت ‌های کشور از نظر میزان آمادگی پاسخ به شرایط ناشی از قطع برق و تسهیل در مدیریت شرایط اضطراری کشور، وزارت نیرو موظف است ظرف یکسال نسبت به راه ‌اندازی سامانه مدیریت و ثبت اطلاعات مولدهای برق اضطراری مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت در سراسر کشور اقدام نماید بطوری که تا انتهای سال ۱۴۰۲ امکان تشخیص و ارزیابی وضعیّت مراکز حیاتی، حساس و مهم و قابل‌ حفاظت از نظر میزان آمادگی آنها در تامین برق مورد نیاز خود، فراهم گردد.
تبصره: کلیه مراکز و دستگاه‌های اجرایی مشمول این دستورالعمل با همکاری وزارت نیرو و شرکت‌ های تابعه موظفند اطلاعات مربوط به تجهیزات تولید برق حوزه ماموریت خود را با رعایت نکات حفاظتی و رعایت آیین‌ نامه صیانت و حفاظت از اطلاعات، اسناد و مدارک پدافند غیرعامل طرح‌ها و پروژهای زیرساخت‌ها، مراکز و تاسیسات حیاتی، حساس و مهم ـ مصوبه شماره ۱۰۸۶ مورخ ۱۳۹۸/۱/۲۴ کمیته دائمی ـ در سامانه مذکور ثبت نمایند.
۶) وزارت نیرو موظف است نسبت به بازدید سامانه برق اضطراری مراکز مشمول اقدام و از آمادگی آنها اطمینان حاصل نماید، دستگاه ‌های اجرایی مشمول، بخش ‌های خصوصی و اتحادیه ‌های صنفی در این خصوص با وزارت نیرو همکاری نمایند.
۷) اجرای رزمایش‌ های دوره ‌ای برای دستگاه‌ های اجرایی دارای مراکز حیاتی و حساس هر ۶ ماه و برای دستگاه ‌های اجرایی دارای مراکز مهم و قابل حفاظت هر سال، یک بار تعیین می‌ گردد؛ وزارت نیرو موظف است ارزیابی سالانه از آمادگی مولدهای برق اضطراری در دستگاه ‌های اجرایی و مراکز مشمول این ابلاغیه را به دبیرخانه کمیته دائمی گزارش نماید.
۸) ارتقاء رتبه ‌کاری، احراز صلاحیت‌ ها یا اخذ پروانه کاری برای کلیه مراکز تحت شمول این ابلاغیه مشروط به رعایت و اجرای این دستورالعمل می‌ باشد.
۹) تعیین سطح مراکز به حیاتی، حساس، مهم یا قابل حفاظت با پیشنهاد کمیته پدافند غیرعامل دستگاه‌ ها و تصویب آن توسط سازمان انجام می ‌گیرد.
۱۰) وزارت نیرو و نفت با همکاری سازمان موظفند سیاست‌ های حمایتی و تشویقی در راستای اجرای بهینه این دستورالعمل به‌گونه ‌ای تهیه و تنظیم نمایند تا ضمن تشویق مشترکین برق غیردولتی و بخش ‌خصوصی به سرمایه‌ گذاری در اجرای طرح مولدهای تولید برق اضطراری مراکز و زیرساخت ‌‌های کشور با بهره‌ برداری مطلوب از ظرفیت‌ های ایجاد شده در شرایط عادی، آمادگی لازم برای مقابله با شرایط اضطراری ایجاد گردد.
۱۱) وزارت صمت و وزارت نیرو موظفند شرایط لازم را برای توسعه ظرفیت ‌های تولید داخل تجهیزات موردنیاز مولدهای برق اضطراری نظیر انتقال دانش و فناوری مولدهای اضطراری، حمایت از شرکت‌ های دانش ‌بنیان فعال در این حوزه و بومی ‌سازی انواع مولدهای برق اضطراری را فراهم نمایند.
۱۲) دستگاه‌های اجرایی موظفند اعتبار موردنیاز تامین مولد برق اضطراری مراکز در حال بهره‌ برداری را در بودجه سالانه خود پیش ‌بینی و در موافقت ‌نامه با سازمان برنامه و بودجه درج کنند.
۱۳) شرکت‌ های دولتی، بانک ‌ها، بیمه ‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و شرکت ‌های مربوط به بخش خصوصی و تعاونی نهادهای عمومی غیردولتی موظف‌ اند اعتبار مورد نیاز تامین مولد برق اضطراری مربوط به مراکز مشمول خود را از محل منابع داخلی شرکت پیش ‌بینی و تأمین کنند.
تبصره: سازمان می ‌تواند هزینه‌ های مربوط به تجهیز و تامین برق پشتیبان مراکز و تاسیسات بخش‌ های عمومی غیردولتی و خصوصی را بعنوان هزینه مورد قبول مالیاتی، منظور نموده و به مراجع ذی‌ربط اعلام نماید.

ماده۶ـ مسئولیت و نظارت
۱) مسئولیت اجرای این دستورالعمل برعهده بالاترین مقام هر دستگاه اجرایی می ‌باشد.
۲) نظارت برحسن ‌اجرای این دستورالعمل برعهده سازمان می‌باشد‌که ‌با‌ استفاده از ‌ظرفیت تمامی دستگاه‌ های‌اجرایی انجام می ‌شود و همه دستگاه ‌های کشوری و لشکری موظف به همکاری و تعامل با سازمان در این‌ خصوص می ‌باشند.
۳) نظارت بر اجرای این دستورالعمل در استان ‌ها برعهده استاندار بعنوان رئیس کمیته پدافند غیرعامل استان و در شهرستان برعهده فرماندار بعنوان رئیس کمیته پدافند غیرعامل شهرستان است.
۴) در مراکز نظامی و انتظامی، بخش‌ های مهندسی و پدافند غیرعامل هر ستاد، ضمن پیگیری تامین مولد‌های برق اضطراری هر مرکز متناسب با کارکردهای ضروری و موردنیاز، آمادگی آنها را به‌ صورت دوره ‌ای و منظم، مورد ارزیابی قرار داده و به‌طور سالانه به ستاد کل نیروی‌های مسلح گزارش کنند؛ ستاد کل نیروهای مسلح گزارش تجمیعی از اجرای این دستورالعمل در مراکز نظامی و انتظامی را به سازمان اعلام می ‌کند.
۵) وزارت نیرو موظف است هرگونه قصور و کوتاهی در اجرای این دستورالعمل در زیرساخت‌ های پر خطر و مراکز حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظتی که قطع برق احتمال وقوع تهدیدات و مخاطرات در آن را افزایش می ‌دهد را به سازمان گزارش نماید؛ سازمان بعنوان راهبر، هادی و ناظر اجرای مقررّات و ضوابط پدافند غیرعامل گزارش تخلّفات صورت گرفته را به مراجع قضایی ذی‌ربط اعلام می ‌نماید.
۶) قوه قضاییه مستنکفین از این دستورالعمل را به تشخیص سازمان، پیگیری قضایی نموده و وفق مقررّات و قوانین امنیّتی و دفاعی، اقدام قضایی مناسب انجام می ‌شود.

ماده۷ـ این دستورالعمل در هفت ماده و چهل‌ و‌ چهار بند و دو ‌تبصره در شصت و نهمین جلسه کمیته دائمی(شورای عالی) پدافند غیرعامل کشور به تاریخ بیست و نهم آذر ماه سال یک‌ هزار و چهار صد و یک هجری‌ِ شمسی به تصویب رسید.