برنامه اقدام مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک_ وزارت راه و شهرسازى

برنامه اقدام مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک، مجموعه تكالیف و وظایف وزارت راه و شهرسازى است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مدیریت بحران و با توجه به حدود وظایف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملی كاهش خطر حوادث و سوانح، رویكرد پیشگیرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبیعی و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكالیف و وظایف دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت بحران در این برنامه بر همین اساس تدوین گردیده است. ضرورت دارد این موارد كلی مورد توجه كلیه دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی و نهادهاى عمومی قرار گیرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصی تشکیل‌شده در كمیته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر یك از گروه‌های تخصصی در ارتباط با یك مخاطره خاص به مطالعات قوانین، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرایط كنونی كشور، شرایط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظایف و اختیارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مدیریت بحران كشور به تدوین اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوین این اقدام‌ها، تیم‌هاى تخصصی جلسات مشتركی با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمینان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظایف و مسئولیت آن‌ها نیز انجام گیرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئولیت مستقیم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقیم دارند و تعدادى دیگر تحت تأثیر مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و سایر دستگاه‌های نیازمند، تدابیر و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گیرد. كلیه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كلیه مخاطرات متنوع تهدیدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئولیتی خود انجام دهند.
در فرایند مدیریت خطر و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحلیل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزیابی مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحلیل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسایی در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنیادین هستند. ضرورت ویژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رویكردها و اجراى اقدامات پیشگیرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمایند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار یا پشتیبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوین برنامه عملیاتی، در صورت نیاز به همكارى دستگاه دیگر توافق و تفاهم‌های اولیه را انجام داده باشد. در این راستا، سازمان مدیریت بحران كشور مسئولیت هماهنگی و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخیص بالاترین مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصی تشكیل داده و با مسئولیت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نماید. همچنین باید هزینه‌های همكارى و پشتیبانی در ردیف برنامه‌های عملیاتی سالانه دستگاه‌های همكار و پشتیبان لحاظ گردد كه پس از تأیید سازمان مدیریت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت راه و شهرسازى در مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک، ارائه شده است.

هدف 1: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر
اقدام اولویت‌دار: ایجاد، یکپارچه‌سازى و به‌روزرسانی بانک اطلاعاتی گردوغبار و طوفان گردوخاک
خروجی مورد انتظار: تهیه اطلس گردوغبار و طوفان گردوخاک
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان مراتع، جنگل‌ها و آبخیزدارى کشور)، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه

اقدام اولویت‌دار: پهنه‌بندى مناطق مختلف کشور از منظر وقوع رخداد‌هاى گردوخاک و به‌روزرسانی آن
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: پایش میزان فعالیت چشمه‌هاى گردوخاک در سطح کشور و ارائه گزارش‌هاى دور‌ه‌اى
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت از محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعیین میزان خطر مناطق درگیر به‌منظور ایجاد آمادگی مواجه‌شدن با این بحران
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعیین الگوى تغییرات مکانی و زمانی وقوع پدیده گردوخاک بر اساس دستورالعمل‌هاى ملی و بین‌المللی
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: توسعه، ارتقا و ایجاد سامانه‌هاى پایش با بهره‌گیری از فناورى‌هاى پیشرفته سنجش، مخابرات و فناورى اطلاعات
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

هدف 2: پاسخ مؤثر به حوادث و سوانح و بازسازى با مشارکت مردم در تمامی ابعاد کالبدى، اقتصادى، اجتماعی، نهادى و محیط زیستی
اقدام اولویت‌دار: ارتقا و راه‌اندازی سیستم‌هاى اطلاع‌رسانی رسانه‌اى و ارتقا و بهینه‌سازی ساختار اطلاع‌رسانی به‌ویژه براى هشدار سریع و به‌موقع براى سازمان‌هاى تخصصی و مردم
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: طراحی و توسعه سامانه پایش و هشدار زودهنگام طوفان گردوغبار
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان مراتع، جنگل‌ها و آبخیزدارى کشور)، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: دسترسی کاربران به دیدبانی‌ها، پیش‌بینی‌ها، هشدار‌ها و سایر اطلاعات موردنیاز مربوط به طوفان‌هاى گردوخاک
خروجی مورد انتظار: ارتقاى سامانه پایش و هشدار
دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور